وبلاگ روستای صومعه علیا

آثار باستانی به جا مانده از دوران گذشته در سراسر ایران به شکلها و معماریهای مختلف وجود دارند. برخی از این آثار دارای معماری شناخته شده هستند و چون مورد کاوش و شناسایی قرار گرفته اند برای عموم آشنا است. باستان شناسان  غربی چون با نوشته های هرودوت مورخ بزرگ یونانی و پدر تاریخ آشنا بودند دنبال شهرهایی بودند که او در بین النهرین و بابل کشور کنونی عراق دیده و توصیف کرده بود. هرودوت شهر بابل را با چنان عظمتی توصیف می کند که گویا در شهر نیویورک و منهتن آمریکا قدم بر می دارد. زمانی که باستان شناسان غربی به همراه انگلیسیها در دوران استعمار به ایران و عراق آمدند با علاقمندی دنبال شهرهای باستانی بابل بودند. هر چه در جنوب عراق دنبال آنها می گشتند جز بیابان و تپه های بی آب و علف چیزی نمی یافتند. نا امیدانه یکی از تپه های جنوب شهر بغداد را کاوش کرده و به حفاری مشغول شدند. در کمال حیرت شهر را زیر هزاران تن آوار و خاک یافتند که از پنج تا بیست متر زیر زمین بود. هرگز تصور نمی شد آن تپه و اطراف لم یزرع روزی بزرگترین شهر دنیای باستان بوده باشد.

محوطه های باستانی و شهرهای بین النهرین و برخی مناطق غرب ایران کاوش شده اند و تقریبا تمدن سیاسی و اجتماعی آنان بر بشر شناخته شده است. متاسفانه در آذربایجان این اتفاق نیفتاده است. به نظر می رسد آذربایجان از نظر بناهای باستانی دچار فقر و بی بضاعتی است. ولی اگر همچون باستان شناسان غربی که بابل مهد تمدن را از زیر خروارها خاک بی نشان بیرون کشیدند ما هم با امید و بها دادن به محوطه های باستانی مان کار کنیم. چه بسا نشانه های بدیعی از تمدن در آذربایجان کشف گردد.

بروانا از لحاظ فیزیکی و معماری خصوصیات منحصر بفردی دارد. با نگاهی به حجم و اندازه آن، این هرم از مهمترین محوطه ها و آثار تاریخی شمال ایران می باشد. این دژ در زمینی به مساحت 600×400 متر احداث شده  و ظاهر بیرونی آن بصورت هرم عظیمی به طول 640 متر به عرض 315 متر و به ارتفاع 10 متر می باشد.  باید توجه داشت که این هرم بصورت مصنوعی ایجاد شده  و فلسفه ساخت آن جنبه  دفاعی و  مذهبی داشته است.  

آثار باستانی به جا مانده از دوران گذشته در سراسر ایران به شکلها و معماریهای مختلف وجود دارند. برخی از این آثار دارای معماری شناخته شده هستند و چون مورد کاوش و شناسایی قرار گرفته اند برای عموم آشنا است. باستان شناسان  غربی چون با نوشته های هرودوت مورخ بزرگ یونانی و پدر تاریخ آشنا بودند دنبال شهرهایی بودند که او در بین النهرین و بابل کشور کنونی عراق دیده و توصیف کرده بود. هرودوت شهر بابل را با چنان عظمتی توصیف می کند که گویا در شهر نیویورک و منهتن آمریکا قدم بر می دارد. زمانی که باستان شناسان غربی به همراه انگلیسیها در دوران استعمار به ایران و عراق آمدند با علاقمندی دنبال شهرهای باستانی بابل بودند. هر چه در جنوب عراق دنبال آنها می گشتند جز بیابان و تپه های بی آب و علف چیزی نمی یافتند. نا امیدانه یکی از تپه های جنوب شهر بغداد را کاوش کرده و به حفاری مشغول شدند. در کمال حیرت شهر را زیر هزاران تن آوار و خاک یافتند که از پنج تا بیست متر زیر زمین بود. هرگز تصور نمی شد آن تپه و اطراف لم یزرع روزی بزرگترین شهر دنیای باستان بوده باشد.

محوطه های باستانی و شهرهای بین النهرین و برخی مناطق غرب ایران کاوش شده اند و تقریبا تمدن سیاسی و اجتماعی آنان بر بشر شناخته شده است. متاسفانه در آذربایجان این اتفاق نیفتاده است. به نظر می رسد آذربایجان از نظر بناهای باستانی دچار فقر و بی بضاعتی است. ولی اگر همچون باستان شناسان غربی که بابل مهد تمدن را از زیر خروارها خاک بی نشان بیرون کشیدند ما هم با امید و بها دادن به محوطه های باستانی مان کار کنیم. چه بسا نشانه های بدیعی از تمدن در آذربایجان کشف گردد.

بروانا از لحاظ فیزیکی و معماری خصوصیات منحصر بفردی دارد. با نگاهی به حجم و اندازه آن، این هرم از مهمترین محوطه ها و آثار تاریخی شمال ایران می باشد. این دژ در زمینی به مساحت 600×400 متر احداث شده  و ظاهر بیرونی آن بصورت هرم عظیمی به طول 640 متر به عرض 315 متر و به ارتفاع 10 متر می باشد.  باید توجه داشت که این هرم بصورت مصنوعی ایجاد شده  و فلسفه ساخت آن جنبه  دفاعی و  مذهبی داشته است. 

بخشی از خاکی که در این هرم انباشته شده است حاصل حفر اتاقها و تالارهایی است که درسطح زیرین هرم به عمل آمده است. تونلهای فراوانی از اطراف به داخل امتداد دارند که این تونلها در مقاطع مختلف بدلیل ریزش مشاهده شده است.

احتمالا این هرم در هزاره دوم  قبل از میلاد برای مقاصد مذهبی و شکل آئینی گوتیان احداث شده و در هزاره اول قبل از میلاد بصورت دژ نظامی در آمده و بر بالای آن استحکاماتی احداث شده بود. بخشی از بقایای این استحکامات تا 20 سال گذشته وجود داشته و بعدها برای ساخت حمام در روستا تخریب شده است. 

 از حفاریهای باستان شناسی در بین النهرین نوعی عبادتگاههای بزرگ و طبقاتی نمایان شده است که به زیگورات مشهور شدند. زیگوراتها معابدی هستند که در هفت طبقه بصورت پلکانی ساخته شده اند. معمولا معماران یک تپه طبیعی را انتخاب می کردند و با تراشیدن آن و یا با خاکریزی و بستر سازی شکل مخروطی بدان می دادند. بعد با مصالح معماری همچون سنگ و آجر طبقه طبقه به آن اضافه می کردند که طبقات بالاتر کوچکتر شده و در طبقه نهایی یک اتاق متوسطی می ماند که جایگاه خدایان و محل نیایش پادشاهان و کاهنان اعظم بود. از زیگوراتهای شناخته شده در خاور میانه می توان به زیگورات اور، زیگورات چغازنبیل، زیگورات سیلک کاشان نام برد. شکل معابد مایاها در آمریکا و معابد اینکاها و خمرها در تایلند نیز هرم و مخروطی شکل و طبقاتی هستند. 

یک کلمه اند. در اطراف شهر باستانی بروانا تپه های باستانی دیده می شوند البته نهبه زیبایی و تقارن بروانا. به یک تفسیر و فرضیه شاید این نوع بناها و معماری، ریشه در سرزمین زیکیرتو دارد که نامشان را از آن به یادگار گرفته اند. البته این فقط یک فرض است و ادعایی بر حقانیت آن نیست.

بروانا در یک بستر مناسب جانمایی شده و سازندگان آن با حمل سنگهای بزرگ ابتدا طبقه نخستین را صاف کرده و بستر آن را محکم کرده و کوبیده اند. برای ساخت طبقه دوم اندکی عقب نشسته و با سنگهای بزرگ دیواری بنا کرده و داخل آن را خاک ریخته اند. به همین ترتیب تا آخرین طبقه با سنگ و خاک بستر و زیر ساخت زیگورات را ایجاد کرده اند. سپس با آجر و ملاط ساختمانها و بناها را طبقه طبقه بنا نموده اند که در یک نگاه همچون ساختمانی چند طبقه بصورت مخروطی دیده می شد. آثار ساختمانی همچون دیوارها و تیرکها و سقف ها که در ارتفاعهای مختلف بروانا دیده می شد گواه مطلب بالا می باشد. در زیر زیگورات نیز قناتهایی برای تامین آب حفر شده است. در یک کار مهندسی فوق العاده سازندگان زیگورات بروانا از فاصله چند کیلومتری شمال و از روستای دستجرد در ارتفاعی بالاتر از بروانا توسط لوله های سفالی از چشمه بی بلاغ آب را به بالای آن هدایت کرده بودند که حوض بالای هرم را پر می کرده است. این حوض تا شصت هفتاد سال پیش بر جا بود و روستائیان برای بازسازی حمام شاه طهماسبی که در روستا بود اقدام به تخریب حوض می نمایند. دور تا دور هرم بروانا اتاقهایی ساخته بودند که در آنها کارگاههایی دایر بود از جمله سفال سازی، شیشه سازی، ذوب آهن و ضرب سکه که به تعداد بالا بودند و در حفاری و کاوش نتایج بهتری بدست خواهد آمد. بروانا علاوه بر طبقات فوقانی در بستر زیرین خود نیز دارای دالانها و اتاقهای زیر زمینی بود. در شاهنامه و متون تاریخی ایران در دوره اسلامی از دژهای هفت طبقه یاد شده است که هر طبقه ای به رنگ متفاوتی بود و شاید همان زیگوراتهای طبقاتی را ذکر می کنند. آیین مردمان بروانا میترائیسم و یا همان آیین مهری بود که نشانه های فراوانی از آنها به جای مانده است. علامت صلیب شکسته و نام پادشاه اساگارت بنام میتاتی که تلفظی قدیمی از میترداد یا همان مهرداد است در لوح سارگون آشوری به همراه نام بروانا ذکر شده هست. جهت هرم به صورت شرقی غربی و دقیقا در راستای طلوع و غروب خورشید می باشد.